İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ ÖNCESİ
İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ ÖNCESİNDE MALATYA'DA FAALİYET GÖSTEREN YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI
1960’lı yıllardan itibaren Malatya’da bir Üniversite kurulması için yapılan çalışmalar sürerken, aynı zamanda üniversiteden bağımsız olarak yüksekokullar açılması için de çalışmalar yürütülmüştür. Bu çalışmalar 1970’li yılların ortalarında sonuçlanmış ve öğretmen yetiştirmek üzere Milli Eğitim Bakanlığı tarafından açılan Mustafa Kemal Eğitim Enstitüsü, yine Milli Eğitim Bakanlığı tarafından açılan Malatya Meslek Yüksekokulu ve açılabilmesi için bir dernek kurulan Adana İktisadi ve Ticari İlimler Akademisine bağlı Malatya İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, İnönü Üniversitesinden önce eğitim öğretim faaliyetlerine başlamışlardır.
MUSTAFA KEMAL EĞİTİM ENSTİTÜSÜ
1971 yılı sonlarında Milli Eğitim Bakanlığının 7 ilde eğitim Enstitüsü (Yüksek Öğretmen Okulu) açma kararı vermesi ve ilk etapta açıklanan iller arasında Malatya’nın olmaması kamuoyunu hareketlendirir. Bir araya gelen sivil toplum kuruluşları bu konuda ortak çalışma yapma kararı alırlar ve ilk iş olarak Milli Eğitim Bakanı ile dönemin Malatya Milletvekillerine şu telgrafı gönderirler.
“1972-1973 öğretim yılında mevcutlara ilaveten kurulacak eğitim enstitülerinden birinin, yeni inşa edilen Malatya Kız Öğretmen Okulu bünyesinde açılması hususunda yardımlarınızı, her türlü yükseköğretim kurumlarından mahrum olan Malatya Halkı adına istirham ediyoruz.”
Yapılan çalışmalar 1972 yılında olmasa da 1974 yılı başlarında sonuç verir. Malatya Mil- letvekillerinin Milli Eğitim Bakanı ile yaptığı toplantı sonunda Malatya’da 1974-1975 öğretim yılında faaliyetine başlamak üzere Mustafa Kemal Eğitim Enstitüsünün kurulduğu açıklanır.
Okul planlandığı gibi 19 Kasım 1974 Salı günü yapılan açılış töreni ile günümüzde İnönü Üniversitesi Malatya Meslek Yüksek Okulu olarak kullanılan binada 1974-1975 öğretim yılına başlar. Müdürlüğünü Niyazi Akdoğan’ın yaptığı Enstitünün ilk yılında 50’si kız, 120 öğrenci vardır ve kız öğrencilerden 20’sine de yurt imkânı sağlanmıştır.
Güçlü bir öğretim kadrosu olan ve kadrosunda birçok üniversiteden geçici olarak gelen akademisyeni de barındıran Mustafa Kemal Eğitim Enstitüsü 1979 yılında faaliyetine son verir.
MALATYA İKTİSADİ VE TİCARİ İLİMLER AKADEMİSİ
1975 yılı Ekim ayında ticaret alanında eğitim yapan bir yüksekokulun kurulması yönünde çalışmalar başlatılmıştı. Önce Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisine bağlı olarak kurulması düşünülen okuldan, maliyetinin yüksek olması nedeni ile vazgeçilmiş ve bu kez Adana İktisadi ve Ticari İlimler Akademisine bağlı bir yüksek okul kurulması yönünde girişimlere başlanmıştı. Dönemin Malatya Valisi Rafet Küçüktiryaki başkanlığında, şehirde bulunan bütün siyasi partiler, dernekler ve meslek kuruluşların temsilcilerinin katıldığı bir toplantıda da Adana İktisadi ve Ticari İlimler Akademisine bağlı olarak, Malatya İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi kurulması yönünde karar alınarak temaslarda bulunmak üzere bir heyet oluşturulur. Adana’ya giden heyetin Akademi yetkilileri ile yaptığı görüşmelerden olumlu sonuç alınır. Bu gelişmelerden sonra bir “Akademi Kurma Derneği” kurulur ve çalışmaların bundan böyle Dernek eliyle yürütülmesi kararlaştırılır.
Akademinin faaliyetlerini sürdüreceği bina için, Kernek Meydanında yaptırılan kütüphane binası uygun bulunur ve bu binanın tahsisi için Kültür Bakanlığına başvurulur. Uzun süren çalışmalardan sonra bina 1976 yılı sonlarında yüksekokula tahsis edilir. Bu arada yüksekokulun açılması ile ilgili maliyeti karşılayabilmek için şehirde yardım kampanyası düzenlenir. Yerel basının koordine ettiği kampanya sonucunda gerekli olan para da toplanır. Malatya İktisadi ve Ticari İlimler Akademisinin kurulması için bütün şartlar yerine getirilince 1977 Ocak ayında Dernek ve Adana İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi yöneticileri arasında bir protokol imzalanır. 7 Aralık 1977 tarihinde 300 öğrenci ile eğitim faaliyetine başlayan Akademide, Adana’da bulunan 15 Öğretim Üyesi yanında Ankara ve İstanbul’da bulunan büyük üniversitelerden gelen öğretim üyeleri eğitim faaliyetlerini yürütmüşlerdir. 1978 yılında kütüphanenin kendi binasına taşınması üzerine, halen Malatya Meslek Yüksekokulu olarak kullanılan binada, Mustafa Kemal Eğitim Enstitüsü ile beraber dört yıl süre ile eğitimini sürdürmüştür. 41 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile İnönü Üniversitesinin yeniden yapılandırılmasından sonra, 28.03.1983 tarih ve 2809 sayılı kanunla adı İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi olarak değiştirilmiş ve İnönü Üniversitesine bağlanmıştır.
MALATYA MESLEK YÜKSEKOKULU
1976 yılı başlarında Milli Eğitim Bakanlığı Örgün Yükseköğretim Dairesi çeşitli illerde, bölgenin ara elaman ihtiyacını karşılamak amacı ile 2 yıl süreli Meslek Yüksekokulları açmayı planlar. Açılacak okullardaki bölümleri tespit etmek için de Malatya Ticaret ve Sanayi Odasına bir yazı göndererek bölgenin hangi alanlarda ara elaman ihtiyacı olduğunun tespit edilmesini ister. Bakanlık ayrıca Meslek Yüksekokulunda öğrenim görecek öğrencilerin uygulamalı eğitim ve staj yapabilecekleri sanayi kuruluşlarının da araştırılmasını ister.
Malatya Ticaret ve Sanayi Odası, şehirdeki Meslek Liseleri ve büyük sanayi tesisleri ile görüşerek kapsamlı bir rapor hazırlar. Rapora göre Malatya’da ihtiyaç duyulan alanlar Makine, Tekstil, Elektrik ve Kimya bölümü mezunlarıdır.
Hazırlıklar tamamlanır ve önceden Fırat Koleji olarak kullanılan, Vali Konağı Caddesindeki binada 1976 yılı sonlarında Malatya Meslek Yüksek Okulu adı ile eğitime başlar. İlk yıl için sadece Teknik Bilimler Bölümü açılmış ve 200 öğrenci öğrenim görmektedir. Okulun öğretim kadrosu daha çok, ilde bulunan meslek liselerinden temin edilmiştir.
Malatya’da eğitim faaliyetine başlayan ilk yükseköğretim kurumu olma özelliği taşıyan Malatya Meslek Yüksek Okulu 1982 yılına kadar Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olarak faaliyetini sürdürmüş, 20 Temmuz 1982 tarih ve 41 sayılı kanun hükmünde kararname ile İnönü Üniversitesine bağlanmıştır.